Wat is graffiti?
Al eeuwenlang bestaat het verschijnsel om overal je naam achter te laten. Dit fenomeen, dat nu graffiti wordt genoemd, komt over de hele wereld voor. Rond 1970 ontstond in de grote Amerikaanse steden een nieuw soort graffiti. Dit groeide uit van een alternatieve manier om te communiceren op straat tot een echte kunstvorm.
Als je het woord graffiti hoort denk je misschien aan straatvervuiling, slogans op prullenbakken en rommelige teksten op muren. Graffiti kan inderdaad voor overlast zorgen, waardoor het een vorm van vandalisme wordt. Maar graffiti wordt door veel mensen ook gezien als een kunstvorm, die tegenwoordig ingezet kan worden voor communicatie en teambuilding doeleinden.
Het ontstaan van graffiti
Graffiti is eigenlijk van alle tijden. Er is zelfs een aanleunend spreekwoord over: gekken en dwazen schrijven hun naam op muren en glazen. Het volk van de Vandalen was al bekend om zijn graffiti. De Romeinen uit de klassieke oudheid schreven ook op hun eigen muren en op monumenten. In Rome is er graffiti gevonden die de Vikingen daar hebben aangebracht.
Eind jaren zestig nemen New Yorkse jongeren de gewoonte over van de straatjeugd uit Philadelphia om met een viltstift hun schuilnamen vliegensvlug op treinstellen en metro’s te plaatsen. Die handtekening wordt de tag genoemd. In New York werd de viltstift al snel vervangen door de spuitbus en het metrostel werd de ideale drager om een miljoenenpubliek te bereiken.
Naar gelang de grootte der schildering op de treinen onderscheidt men; Top-to-bottom, Window-down of End-to-end. Een volledig beschilderde wagon inclusief de ramen noemt men een Whole car piece. Maar er zijn ook Double whole car (ook wel married couple genoemd) pieces gemaakt die bestaan uit twee Whole cars.
Taki 183, een pizzabezorger, is één van de eersten die buiten zijn buurt schrijft. Dit wordt ontdekt omdat hij zijn straatnummer achter zijn naam zet. Door de meeste writers wordt deze manier al gauw overgenomen. Het taggen wordt in Amerika met name beoefend door jongeren uit getto’s en etnische minderheden. Ooit is het ontstaan uit de behoefte een eigen identiteit te hebben. Door overal een naam of teken achter te laten kon je je aanwezigheid laten blijken. Door tags te zetten bakenden ook groeperingen (gangs) hun terrein af.
Wanneer de writers door beginnen te krijgen hoe groot hun publiek is beginnen ze hoe langer hoe meer teksten in hun pieces te verwerken. Politieke standpunten over onderwerpen als oorlog en gelijke rechten worden hierin verwerkt. Een ander doel dan politiek en het opfleuren van de saaie stad, is de behoefte beter te zijn dan de rest. Zo wordt creativiteit belangrijk. Er ontwikkelen zich verschillende stijlen: de wild style, de 3D style en de bubble style.
Metrostations zijn populaire plaatsen om te taggen, omdat hier veel mensen komen. Nog belangrijker zijn de treinen zelf. Het kost steeds meer moeite om op te vallen en de ontwerpen worden ook steeds groter. Door de uitvinding van de spuitbus kan er makkelijk een groter oppervlak worden bestreken. De schoonmaakacties maken graffiti zelf tot een politieke daad, omdat de politiek niet in staat is deze ‘vervuiling’ aan te pakken. De media spelen ook een belangrijke rol in de publieke opinie.
Van de vele duizenden writers in New York bleken er zo’n zestig niet alleen getalenteerd maar ook volhardend genoeg te zijn om gedreven bezig te blijven. Stefan Eins opent in 1978 de galerie ‘Fashion Moda’. Deze galerie exposeert in 1980 als eerste in New York graffitiwerken. In 1983/84 komt, via de Amsterdamse galeriehouder Yaki Kornblit en Fashion Moda, graffiti in de kunstwereld van Nederland terecht; het Museum Boymans te Rotterdam en het Groninger Museum. Hiermee is de graffiti de eerste kunststroming die begonnen is door de activiteiten van jongeren en niet-blanken.
In Amerika loopt het wat moeilijker. De kunstenaars worden niet serieus genomen als kunstenaar maar meer als cultureel fenomeen. Nadat de graffiti kunstenaars op doek zijn gaan werken zijn er verschillende richtingen ontstaan. Op treinen gebruikte iedereen letters, op doek wordt dit door sommigen losgelaten om abstract of figuratief te gaan werken. Naast de spuitbussen worden ook acrylverf en andere materialen gebruikt.
Vanaf begin jaren ’70 ontstonden er groepen uit vriendschappelijke overwegingen, anders dan de graffiti-gangs. Deze groepen legden zich vooral toe op het schilderen van hele treinen, waarbij het werk verdeeld werd. Zo kon in één nacht een hele metrotrein worden beschilderd.
De graffiti van nu
Aanvankelijk werd graffiti als low brow art beschouwd, maar gaandeweg de uitingswijze evolueerde werd het in bredere kringen als kunstuiting gezien. Ook in de meer maatschappelijk geaccepteerde kunstvormen is de graffiti kunst doorgedrongen. De consumenten-objecten uit de Amerikaanse Art, de allergie voor de galerie-kunst en de happening-en-performance-drang van de conceptualisten zijn zovele elementen, die de spuitbus-schilders tot de graffiti-kunst brachten.
Tegenwoordig is in Nederland vrijwel overal graffiti aan te treffen. In de loop der jaren is graffiti deels vanuit het illegale circuit als geaccepteerd verschijnsel in de maatschappij terechtgekomen. Zo bevinden zich graffiti uitingen bij wijze van kunstuiting in meerdere scholen en clubhuizen.
Graffiti heeft z’n eigen cultuur, met eigen gedragscodes, pioniers, tijdschriften, substromingen etc. Er bestaan ook enorm veel verschillende websites waarop men z’n tag of piece kan showen. Deze sites en de gespecialiseerde tijdschriften zijn middelen voor graffitibewegingen om onderling te communiceren.
Graffiti en vandalisme
Vaak wordt graffiti in verband gebracht met vandalisme. Een groot aantal mensen ergert zich aan de, in hun ogen, verminkingen van de openbare ruimte. Graffitispuiters beschadigen ook eigendommen van privépersonen en jagen deze daarmee op kosten om de graffiti te verwijderen.
Graffiti wordt ook vaak aangebracht op bouwwerken die niet van privépersonen zijn, maar van de overheid of van grote organisaties. Vaak zijn ook verrijdbare zaken het doelwit, zoals treinen en portacabins, en ook op straatmeubilair zoals verdeelkasten van het elektriciteitsbedrijf of van het telefoon- of kabelbedrijf.
Ongewenste graffiti wordt beschouwd als beschadiging van gebouwen. Daarom maakt de politie hiervan een procesverbaal en wordt de dader gestraft. Deze moet meestal de kosten van het verwijderen betalen. Ongewenste graffiti kan op meerdere manieren worden verwijderd, afhankelijk van de soort verf die voor de graffiti is gebruikt.
Hoewel veel mensen graffiti kunst vinden, blijft het vernieling en vervuiling van het milieu. Volgens de APV, wat staat voor Algemene Plaatselijke Verordening, is vrijwel alle Nederlandse graffiti verboden. Een voorbeeld is artikel 64, hoofdstuk van de APV wat als volgt luid: ´Het is verboden op een ander toebehorend roerend of onroerend goed dat vanaf de openbare weg, of de spoorbaan goed zichtbaar is, zonder toestemming van rechthebbende, bekendmakingen, afbeeldingen of tekens aan te brengen, deze goederen te bekrassen of te bekladden.´
Graffiti is een dure kunstvorm. Zowel voor de graffiti beoefenaars als de graffiti- verwijderaars. Een spuitbus kost ongeveer 5 euro en je kunt er ongeveer 2 vierkante meter mee spuiten (in 2 tot 3 lagen, zodat het goed dekt). Nederland kent enkele duizenden graffiti spuiters. De NS betaalt jaarlijks rond de 4,5 miljoen euro voor het verwijderen van graffiti op treinen en stations. Het schoonmaken van een trein kost ongeveer 75 euro per vierkante meter.
Typologie van graffiti
Writer
Iemand die zich met graffiti bezig houdt
King
Iemand die erg goed is met graffiti technieken en/of al erg lang actief is.
Toy
Iemand die net in de scene komt kijken of die er niks van bakt
Tag
(Bij)namen of symbolen geschreven met een enkele lijn
Trow up
Eenvoudige lettervorm die snel geplaatst kan worden bestaande uit een outline en fill in
Piece
Combinatie van letters, vormen en achtergrond om tot een totaalbeeld op een muur te komen
Outline
De lijn waarmee je je piece verduidelijkt
Highlight
De lijn waarmee je je piece oplicht
Fill in
De kleuren en vormen die je in je piece gebruikt
Wild style
Ingewikkelde lettervormen waarbij delen vervormd zijn en door elkaar gevlochten zijn
Gang graffiti
Markeringen van bendes (gangs), geplaatst aan de randen van het gebied van een bende
Crew
Groepering van graffiti artiesten
Wholecar
Een trein/metro in zijn geheel bespoten
End-to-end
Een trein/metro van links naar rechts bespoten tot ongeveer raamhoogte
Top-to-bottom
Een trein/metro van boven naar beneden bespoten
Married couple
Twee in zijn geheel bespoten treinen/metro’s aan elkaar
Backjump
Een trein/metro bespuiten die maar even stilstaat
Rooftop
Een piece zetten op een hoge plek
Blackbook
Schetsboek van de artiest
Crossing
Het over elkaars werk heen spuiten of verfen
Online graffiti tutorial
Benieuwd of graffiti of street-art ook iets voor jou is? Bekijk dan eens deze online graffiti tutorial op YouTube.
Graffiti kleurplaten
Zelf aan de gang met graffiti letters zónder achteraf verfspetters te hoeven opruimen? GraffitiKing maakt het mogelijk met unieke graffiti kleurplaten. De graffiti kleurplaten zijn gratis te downloaden op de website van GraffitiKing.nl.